Գևորգ Գասպարյան․ Լեռներում անվերջ կարելի է սովորել
Լեռնագնացությունն առաջին հերթին աշխատանք է, երկար ու համառ։ Այն պահանջում է ուժ, տոկունություն, համբերություն ու առավելագույն նվիրում։ Լեռներն իրենց հետ մեծ ուրախություն են բերում, հաճախ էլ ուժասպառ անում։ Ամիսներ առաջ հայ լեռնագնաց Գևորգ Գասպարյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրեց․ -Բարևներ Տյան Շանի լեռներից: Ամեն ինչ լավ ա, պատրաստվում ենք:
-Լեռների հանդեպ սերը 2011-ից է արթնացել, երբ առաջին անգամ Արագած խումբ ուղեկցեցինք, դրանից հետո լեռների հանդեպ արթնացավ հետաքրքրություն, սկսեցի լեռներ գնալ և լեռնային ուղղություններ ընտրել հետագա տուրերի համար։ 2011 թվականին առաջին անգամ Արարատը բարձրցա, նույն տարվա ձմեռն էլ Դամավանդ։ Շարունակվեց Կազբեկ, Էլբրուս, Մոնբլան, Կիլիմանջարո ու Խան Թենգրի։
-Լեռներում բացահայտեցի անվերջ գեղեցկություն։ Նույնիսկ, եթե մի լեռը մի քանի անգամ ես բարձրանում, ամեն անգամ այն տարբեր է։ Լեռներում, լեռնագնացության ժամանակ ընկերներ ես ձեռքբերում, շատ մարդկանց հետ դժվարին իրավիճակներում հայտնվում, զգում՝ թե ում հետ ես լեռ գնացել, ինչ սպասել դիմացինից և հակառակը։
Օգոսոտի 13,2022թ․ Խան-Թենգրի
-Խոստովանեմ, կյանքիս ամենադժվար վերելքն էր: 5800մ․ առաջին ակլմատիզացիոն վերելքից իջնելուց հետո պարզվեց, որ ըստ ծրագրի 2 օր հանգստանալու և այնուհետև վերելքը սկսելու դեպքում եղանակային կանխատեսումներն այնպիսին էին,որ անհնար կլիներ բարձրանալը: Միակ տարբերակը օր առաջ ճանապարհ ընկնելն էր: Իջնելու անմիջապես հաջորդ օրը սկսվեց վերելքը: Ունեինք ընդամենը 3 օր գագաթ հասնելու համար, ինչի պատճառով ստիպված եղանք 1ին ճամբարից (4200մ) հասնել 3րդ ճամբար (5800մ) և նույն գիշեր շարժվել դեպի գագաթ: Եղանակի դեմ անզոր էինք։ -35 C, 60կմ/ժ քամին ուղեկցեց ամբողջ վերելքի ընթացում, իսկ իջնելուց նաև սաստիկ ձնաբուք: Մեր գիդը կորցրեց իջնելու արահետը՝ վրանների մոտ հասանք 23 ժամ անց:
-Լեռներում անվերջ կարելի է սովորել։ Սովորում ես միշտ առաջ գնալ, դժվարություններ հաղթահարել ու վերջում էլ հասնել հաջողության գագաթնակետին։ Միևնույն ժամանակ էլ, ցանկացած պահի պետք է ի վիճակի լինել սեփական անձդ արգելակել ու ետ վերադառնալ, որովհետև լեռներն ինչքան էլ գեղեցիկ, գրավիչ են, այդքան էլ՝ դաժան են։
-Ազդեցիկ վերելքներից կառանձնացնեմ Մոմբլանը։ Առաջին անգամ էր ինձ նման տեխնիկական դժվարությամբ լեռ հանդիպում։ Ընկերներիս հետ էի, որոնք շատ անգամ ավելի փորձառու էին, և, երբ գիշերը բարձրանում էինք գագաթ, ուղղակի ոչինչ չէր երևում։ Ետ դարձին լույս էր։ Տեսա, ապշել էի, նույնիսկ մտածեցի, թե ինչպե՞ս եմ այստեղից իջնելու։
-Ծրագրեր շատ ունեմ։ Մի քանի գագաթներ կան, հստակ նշել եմ, պետք է բարձրանալ, իսկ հեռավոր երազանքը Էվերեստն է։ Տեսնենք․ ինչպե՞ս ինձ կզգամ առաջիկա ծրագրված վերելքներից հետո, որոնք 2023 թվականի սկզբին եմ նախատեսել։
Օգոստոսի 17.2022թ․ Խան-Թենգրի
-Խավար էր, ուղեկցորդը կորցրեց իջնելու արահետն ու պարանը, շեղվեց ինձնից աջ գտնվող կիրճը: Դանդաղեցրեցի իջնելը, հասկանալու համար կգտնի ելք, թե պիտի նորից վեր բարձրանանք: Տեսադաշտիցս կորավ, իջա ետևից և հայտնվեցի սառույցի վրա: Ամբողջությամբ մութ էր, տեղում էր սաստիկ ձյուն, ձյունամրրիկ էր․․․ես սառույցի վրա՝ թեքության պայմաններում: Մոտ 20 րոպե անշարժ մնալուց և լապտերով ազդանշան տալուց հետո հասկացա, որ գիդը բնավ օգնության չի գալու, փորձեցի սառույցի անկեռ ամրացնել և իմ մոտի եղած պարանով անվտանգությունը ապահովել, չստացվեց՝ սառույցը բարակ էր: Սառցահատով ոտքի տեղ բացելը նույնպես անարդյունավետ էր։ Ինչևէ, կատվիկների ծայրով ու սառցահատով, լանջին զուգահեռ հասա մինչև փափուկ ձյուն և արահետին:
Ուղեկցորդը սպառված էր, և չէր կարողանում ոտքի վրա կանգնել։ Վերջին պարանով իջնելը առաջարկեցի առաջինը իրեն, սակայն խնդրեցի, երբ հասնի ներքև ազդանշան տա, որ ես էլ իջնեմ: Իջավ ու մոտ 10 րոպե լուր չունեմ, տեղում էր ուժեղ ձյուն, քամին անդադար։ Պարզ էր, լուր չկա, ստուգեցի պարանի լարվածությունը ու իջա: Հասա վրան, ուղեկցորդն արդեն տաք վրանում պառկած էր: Վերելք կազմակերպող ընկերությունը ամենամեծն է տարածքում ու ընտրել էի շատ փորձառու մարդկանց խորհրդով, բայց…
-Խորհուրդ նրանց, ովքեր որոշել են զբաղվել լեռնագնացությամբ։ Կրթվել, կրթվել, կրթվել։ Կրթությունն ամենակարևորն է բոլոր ոլորտներում, լեռնագնացության մեջ էլ ավելի։ Միայն ֆիզիկապես ուժեղ լինելը բավարար չէ, նաև պետք է գնալ այն լեռները, որոնք գիտակցում ես, որ կարող ես անցնել։
Օգոստոսի 10, 2022թ․ Խան-Թենգրի
-Կար հատված, որն ամենավտանգավորն էր, որովհետև կախված չէր քո ունեցած փորձից, ֆիզիկական վիճակից, հանդերձանքից՝ նույնպես: Հատվածը կոչվում է «բուտիլկա»: Յուրաքանչյուր օր տասնյակ ձնահոսքեր են լինում, դա է պատճառը, որ լեռնագնացները գիշերով են այս հատվածն անցնում, նվազեցնելու համար ռիսկերը, ու ստացվում է, որ 4200-5200մ տեղամասի վրա ակլիմատիզացիոն վերելքի հետ միասին պետք է չքնել 4 գիշեր համապատասխանաբար բարձրանալու և իջնելու համար: Մեր վերելքի ընթացքում երկու անգամ փոքր ձնահոսք սկսվեց, սակայն օրվա ընթացքում դրանց թիվը անհամեմատ շատ էր: Ընկերներիս խորհուրդ եմ տալիս Խան Թենգրիի ճանապարհը բռնելու դեպքում նույնիսկ գնալ հյուսիսային երթուղով, ոչ հարավայինով՝ որով մենք էինք անցել:
21-օրյա բարդ ուղևորություն, 7 հոգանոց խումբ, բացի Գևորգից մյուսները՝ օտարերկրացի։ Ճանապարհին են իմացել, սպասվում է ուժեղ քամիներ, դա էր պատճառը, որ բարձրացել են գրեթե առանց հանգստանալու։ Խան Տենգրի 7010մետր, 18.08.2022 հայոց եռագույնը ծածանվեց Տյան Շանի լեռներում:
Օգոստոսի 19, 2022թ, Խան-Թենգրի
-Հաղթանակի գագաթն է (Pabeda Peak)7439մ, Տյան Շանի լեռնաշղթայի ամենաբարձր գագաթը: Այս տարի ոչ մի լեռնագնացի չհաջողվեց հասնել գագաթ: Խնդիրը ոչ միայն բարդ տեխնիկական վերելքն է, այլ եղանակը: Եթե ուշադիր լինեք կատարի հատվածում կտեսնեք քամուց օդի մեջ սավառնող ձնափոշին: Քամին մեղմ է ասված, գրեթե մշտապես գագաթի ետևից 100-120կմ/ժ արագությամբ քամի է փչում, որի պարագայում ուղղակի անհնար է վերջին մի քանի հարյուր մետրերը անցնել աջից ձախ կատարի սայրով և կանգնել գագաթին: Այս տարի դա չհաջողվեց նույնիսկ շատ լեգենդար լեռնագնացների, որոնք եկել էին հատուկ այս գագաթի համար:
Leave a Reply