Մոռացված կետ քարտեզի վրա․ Դաստակերտ
Լքված գյուղերն ու լքված քաղաքները տարբեր հույզեր են առաջացնում՝ վախից մինչև հիացմունք: Դրանցից մի քանիսը գրեթե հավասարվել են գետնին, մյուսներում դեռ կարելի է հին իրեր գտնել։
Քաղաքը կենդանի օրգանիզմ է։ Այն գոյություն ունի այնքան ժամանակ, քանի դեռ արյունը հոսում է նրա փողոցներով-զարկերակներով, որոնց լեյկոցիտները մենք՝ բնակիչներս ենք։ Բայց երբեմն մարդիկ հեռանում են՝ տարբեր պատճառներով, լինի դա ճառագայթում, թե աղետ, կամ գուցե պարզապես քաղաքական իրավիճակ: Իսկ քաղաքը վերածվում է մումիայի՝ այն չի քայքայվում, այլ չորանում է, կորցնում արյունը։ Նրա զարկերակները ճաքում են, աչքերի խոռոչները բացվում են: Նման մի զգացողություն ունեցա Դաստակերտում, փոքրիկ և կոմպակտ ՀՀ-ի ամենափոքր քաղաքում։
Ըստ գտած տեղեկությունների, որոնք այնքան էլ շատ չեն, քաղաքը նաև անվանվել է Դաստակերն, Դաստակյուրդ: Մտել է Սյունիք նահանգի Ծղուկ գավառի մեջ: Հիշատակվում է 12-13-րդ դարերից` Ստեփանոս Օրբելյանի կողմից: Հնում սովորական գյուղ էր: Ըստ Տաթևի վանքի հին հարկացուցակի գյուղի հարկը կազմում էր 10 միավոր: Քաղաքատիպ ավան է համարվում 1951թ-ից և այդ ժամանակներից էլ սկսում է ավանի երկրորդ կենսագրությունը, երբ տարածքում կառուցվում է պղնձամոլիբդենային կոմբինատ:
Խոշորացման ծրագրի արդյունքում այն միացել է Սիսիան համայնքին: Ոչ հեռավոր անցյալում կյանքը Դաստակերտում եռում էր: ԽՍՀՄ տարիներին այնտեղ բնակվել են նաև ադրբեջանցիներ։ Այսօր Դաստակերտը համարվում է Հայաստանի ամենաաղքատ բնակավայրերից մեկը, իսկ կոմբինատի և բժշկական գործիքների գործարանի շենքերն ավերակների են վերածվել:
Ամենից հաճախ Հայաստանում ուրվական քաղաքները լքված բնակավայրեր են, որոնց ճարտարապետական լանդշաֆտը հաճախ մնում է գրեթե նույն վիճակում, ինչ վերջին բնակիչները լքել են դրանք: Նման քաղաքների հայաթափման պատճառներից են տեղական բնական ռեսուրսների սպառումը, գործարանների փակումը, տնտեսական ակտիվության տեղափոխումը այլ վայրեր:
Leave a Reply