Արագածոտն, Արարատ, Արմավիր, Արցախ, Գեղարքունիք, Երևան, Լոռի, Կոտայք, Շիրակ, Սյունիք, Վայոց Ձոր, Տավուշ

34 անհավանական վայր Հայաստանում

Հայաստանը կախարդական երկիր է։ Այստեղ ջերմ ենք, հյուրընկալ և առատաձեռն, իսկ զբոսաշրջիկն էլ մեզ շատ հարազատ անձնավորություն։ Հայաստանը հնագույն երկիր է, այստեղ հազարամյա պատմությունը հյուսվում է բնության և լեռնային հիասքանչ տեսարաններին։ Ներկայացնում եմ 34 վայր, եթե Հայաստանում ես, ժամանակ մի կորցրու։ Ոլորապտույտ ճանապարհները քեզ կտանեն դեպի միջնադարյան ժամանակներ, փառավոր անցյալ։ Լեգենդներն այստեղ ամենուր են, միայն պետք է ականջ դնել ու վայելել երկրի ողջ հմայքը։

Երևան

Մատենադարան

Ավելի քան 23000 ձեռագրեր, հմայիլներ, պատառիկներ և 300 000 արխիվային փաստաթուղթ, որոնք ընդգրկում են հայ հին և միջնադարյան գիտության ու մշակույթի գրեթե բոլոր բնագավառները: Մատենադարանի ձեռագիր հավաքածուն խոշորագույններից է աշխարհում, անունը գրաբարից թարգմանաբար նշանակում է «գրադարան», վայր, որին կից գործել է նաև ձեռագրատուն։ Այստեղ պահպանվող ձեռագրերից ավելի քան 14200-ը հայերեն է, մնացածը` օտարալեզու, նաև հնարավոր է տեսնել եզակի նմուշներ, որոնց մայրենի լեզվով բնագրերը չեն պահպանվել: Մատենադարանի ամենափոքր գիրքը՝ Տոնացույցը՝ ստեղծված 1434 թթ., կշիռը՝ 19 գ, ամենամեծը՝ Մշո ճառընտիրը՝ ստեղծված 1200-1202 թթ., կշիռը՝ 27,5 կգ: Ձեռագրերի ամենահին պատառիկները թվագրվում են 5-6-րդ դարերին։ Մի քանի հայկական վանական համալիրներ նույնպես ունեցել են մատենադարաններ, ինչպեսիք են Հաղպատը և Սանահինը։ Կառույցը կրում է 405 թ.-ին հայոց գրերը ստեղծած Մեսրոպ Մաշտոց վարդապետի անունը:

Կայք՝ matenadaran.am

Հասցե՝ Մաշտոցի պողոտա 53

Կասկադ

Պատրա՞ստ ես 572 աստիճան բարձրանալ։ Երևան քաղաքի խորհրդանիշներից մեկը՝ Կասկադի համալիրը սկսվում է Երևանի ճարտարապետ Ալեքսանդր Թամանյանի հուշարձանով։ Թամանյանի արձանը հենվում է մի մեծ քարի` ամրացված 2 այլ փոքր քարերի վրա։ Արձանի քանդակագործը բացատրել է, որ ձախ կողմի քարը խորհրդանշում է հին ճարտարապետությունը, իսկ աջը ներկայացնում է ճարտարապետության նոր շրջանը:

Համալիրի ներսում կան շարժասանդուղքներ, այնպես որ կարող ես բարձրանալ ամենավերև՝ վայելելու Երևանի հուզիչ տեսարանները, իսկ հետո դանդաղ իջնել Կասկադի արտաքին աստիճաններով: Չես փոշմանի, եթե այցելես Երևանի այս գեղեցիկ անկյունը։

Շատերի համար Կասկադը բազմազան սրճարանների հավաքատեղի է, հանդիպումների և լավ ժամանց ունենալու միջոց, սակայն այստեղ կան արվեստի կենտրոններ, որոնք նույնպես կարող են համեմել այցելությունդ։ Ուրեմն, Գաֆեսճյան կենտրոնը ներկայացնում է ժամանակակից արվեստի գործերի բազմազան ցուցահանդեսներ, իսկ կողքին էլ Ռուսական արվեստի թանգարանն է, որտեղ էլ գտնվում են ռուսական գեղանկարչության մեծագույն վարպետների ստեղծագործությունների հավաքածուններ։

Էրեբունի պատմահնագիտական արգելոց-թանգարան

Աշխարհի հնագույն կառույցներից մեկից սկսում է Երևանի պատմությունը։ Այստեղ հայտնաբերված սեպագիր արձանագրությունից պարզվում է, որ այս ամրոցը կառուցվել է Արգիշտի I արքայի կողմից իր թագավորության հինգերորդ տարում` մ. թ. ա. 782թ., և անվանվել Էրեբունի (Էրբունի): Այսօր արդեն 2803-ամյա Երևանը` Հայաստանի Հանրապետության և համայն հայության մայրաքաղաքը, այդ բերդաքաղաքի ուղղակի ժառանգորդն է և ի հպարտություն բոլոր երևանցիների`մեկը աշխարհի հնագույն մայրաքաղաքներից: Էրեբունին այսօր լայն հասարակության համար բաց հայտարարված միակ հնագիտական հուշարձանն է Երևան քաղաքում, իսկ «Էրեբունի» պատմահնագիտական արգելոց-թանգարանը` ուրարտագիտության կարևոր կենտրոններից մեկը մեր տարածաշրջանում: Էրեբունիի պեղումները բացահայտել են ուրարտական մշակույթի բազմազանությունը բնութագրող հարուստ հնագիտական նյութ։ Հատկապես ուշադրության են արժանի ամրոցի տարածքից գտնված կոթողային ոճի 23 սեպագիր արձանագրությունները, ինչը բացառիկ երևույթ է ուրարտական ամրոցների մեջ:

Կայք՝ www.erebuni.am

Հասցե՝ Էրեբունի 38 փ․

Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի

Ծիծեռնակաբերդ հուշահամալիրը գտնվում է բլրի վրա, որտեղից բացվում է աննկարագրելի տեսարան, լավագույն արևամուտներին կարելի է ականատես լինել հենց այս վայրից։ Յուրաքանչյուր տարվա ապրիլի 24-ին այստեղ հսկայան մարդկային հոսքեր են։ Օսմանյան կայսրությունում Հայոց ցեղասպանության 1․5 միլիոն զոհերին հարգանքի տուրք մատուցելու օրն է։ Տեղացիներիս հետ միասին այստեղ են բարձրանում աշխարհի տարբեր անկյուններից ժամանած հյուրեր և ծաղիկներ դնում հավերժական կրակի մոտ։ Հուշահամալիրն ունի թանգարան, որի մուտքն անվճար է և եթե չես ցանկանում օգտվել էքսկուրսավարի ծառայությունից, ասեմ, որ ամեն ինչ բավական մանրմասն նկարագրված է յուրաքանչյուր լուսանկարի կողքին։ Անհավատալի տպավորություն կթողնի։ Շատ դժվար կլինի զսպել արցունքները։ Մեր պատմության կարևոր և ցավալի մասն է: Պատմության թանգարան ոչ միայն ցեղասպանության, այլև հայ ժողովրդի, նրա ուժի, մշակույթի, ապագայի մասին։ Հուշահամալիր կարող ես այցելել նաև ուշ ժամին։ Մթության մեջ ճարտարապետական կոթողի լուսավորությունը միայն ավելի տպավորիչ է դարձնում այս վայրը: Իսկ հուշահամալիրի կողքին Երևանի ամենամեծ մարզահամերգային համալիրն է։ Համալիրն ունի եզակի դիզայն, ամբողջ շինարարության արտաքին տեսքը հիշեցնում է թևերը բացած մեծ թռչնի։

Հասցե՝ Ծիծեռնակաբերդի խճուղի, 8/8

Կայք՝ http://www.genocide-museum

Հայաստանի պատմության թանգարան

Եթե ցանկանում ես տեսնել մ.թ.ա. 3-2-րդ հազարամյակների բրոնզե նմուշների մեծաքանակ և բացառիկ հավաքածու, որը մտնում է համաշխարհային գլուխգործոցների գանձարանը կամ քեզ համար բացահայտել Հայաստանի մշակույթի և պատմության ամբողջական պատկերը նախապատմական ժամանակներից՝ մեկ միլիոն տարի առաջ, մինչև մեր օրերը, ապա միանշանակ պետք է այցելել Հայաստանի պատմության թանգարան։

Այստեղ պահպանվում է շուրջ 400 000 առարկայից բաղկացած ազգային հավաքածու հետևյալ բաժիններով. հնագիտություն, ազգագրություն, դրամագիտություն, վավերագրեր:
Թանգարանն ունի հայկական դրամների հարուստ հավաքածու։ Վերևի հարկերում էլ Հայաստանի ազգային պատկերասրահն է երկրի խոշորագույն է, իսկ հայկական կերպարվեստի հավաքածուով՝ աշխարհի ամենամեծ թանգարանն է։

Հասցե՝ Հանրապետության հրապարակ 4

Կայք՝ historymuseum.am

Մեգերյան Կարպետ

Այստեղ յուրաքանչյուր հյուրի ներկայացվում է Հայկական լեռնաշխարհում ապրող հայ ժողովրդի հարուստ ավանդույթները և բազմադարյան պատմությունը։

Հայաստանում գորգագործությունը զարգացած է եղել դեռևս վաղնջական ժամանակներից։ Պատմական Հայաստանում գորգերն ու կարպետները համարվում էին առաջին անհրաժեշտության իրեր։ Թանգարանում կարող ես տեսնել 160 տարեկան Վահանագորգը, որն ունի հուզիչ պատմություն՝ ցեղասպանության ժամանակ մայրը, բաժանելով այն երկու մասի, տվել է իր դուստրերին, որ վերջիններս կարողանան իրար գտնել և այդպես էլ պատահել է, 50 տարի անց քույրերն իրար վերագտել են ի շնորհիվ գորգի երկու հատվածների։ Այստեղ է 400 տարեկան Վասպուրական գորգն, որը համարվում է թանգարանի ամենահին նմուշը։ Այստեղ է նաև աշխարհի ամենահին գորգի՝ Պազիրիկի կրկնօրինակը, բնօրինակը ցուցադրվում է Էրմիտաժ թանգարանում՝ մ․թ․ա 5-4 դար։

Հասցե՝ Մադոյան 9 փողոց

Կայք՝ www.megeriancarpet

Սյունիք

Խնձորեսկի «Ճոճվող» կամուրջ

Ճանապարհորդությունը Հայաստանում բերում է բազմաթիվ նոր տպավորություններ և հույզեր: Հուզմունք, հիացմունք, վախ, զարմանք․ «Ճոճվող» կամրջի վրա գտնվող մարդկանց զգացողությունները բազմազան են, երբեք չեն կրկնվում։ Ընդամենը ամիսների ընթացքում կառուցված կամրջի երկարությունը 160 մետր է, իսկ բարձրությունը` 63 մետր։

Կամուրջն այսօր զբոսաշրջիկների շրջանում հայտնի է որպես Խնձորեսկի «Ճոճվող» կամուրջ, որն իրար է կապում է գյուղի երկու հատվածները` Հին Խնձորեսկից դեպի Մխիթար սպարապետի գերեզմանը պահպանելով գյուղի պատմական կոլորիտն ու բնության անաղարտությունը։

Հասցե՝ Խնձորեսկ գյուղ

Լիճքի ջրվեժները

Թաքնված գանձեր։ Վերջին ժամանակներում տեղացիների համար նույնպես մեծ բացահայտում էր Լիճքի ջրվեժները, որոնք սկիզբ են առնում Զվարագետից։ Սկիզբ առնելով Մեղրիի լեռնաշղթայի բարձրադիր լանջերից, գետը ստորին հոսանքում առաջացնում է ջրվեժների կասկադ։ Ջրի մեղեդիները հավատացնում եմ ունակ են քեզ կտրել քաղաքային աղմուկից։ Յուրաքանչյուր ջրվեժի տակ կան բնական լողավազաններ, որտեղ կարող ես լողանալ։ Բարձրադիր դիրքի շնորհիվ ջուրն աննկարագրելի մաքուր է, այստեղ գտնվելով հասկանում ես, որ բնությունն իսկապես արարիչ է։

Հասցե՝ Լիճք գյուղ

Հին Խոտ

«Հայկական Մաչու Պիկչու»-ն Սյունիքի մարզի հնագույն բնակավայրերից է եղել: Հին Խոտ գյուղատեղին շատ ավելի հին պատմություն ունի, քան Մաչու Պիկչուն։ Բնակավայրը գտնվում է Կապանից 67 կմ դեպի հյուսիս-արևելք։ Գյուղը բնակեցված է եղել մինչև 1970-ականները, այնուհետև տեղաբնակները տեղափոխվել են նոր՝ ավելի հարմար և հարթ տարածք, հին գյուղից դեպի հյուսիս, որն էլ ներկայիս Խոտ գյուղն է հանդիսանում: Հին գյուղի շրջակայքում կան մ.թ.ա. 2-1 հազարամյակների դամբարանադաշտեր, հին գերեզմանոցներ, որոնցից մեկի տարածքում պահպանվել են 12-րդ դարում կառուցված Կարմիր վանքի ավերակները։ Ըստ ավանդության, այդ եկեղեցու զանգերը հայտնի են եղել իրենց հզոր հնչեղությամբ, և այդ իսկ պատճառով հենց Կարմիր վանքի հետ են կապում երկրամասի մեկ այլ՝ Զանգեզուր տեղանվան ծագումը։

Հասցե՝ Խոտ գյուղ

Գորիսի երկրագիտական թանգարան

Հասել ես Գորի՞ս, անպայման այցելում ես նաևտեղի երկրագիտական թանգարան, այն հենց քաղաքի գլխավոր հրապարակում է գտնվում, չեք մոլորվի։ Կառանձնացնեմ միայն երկու նմուշ, իսկ մյուսների մասին կպատմես դու։ Առաջինը՝ մ․թ․ա 7-րդ դար թվագրված առյուծի արձանիկը, որ կշռում է 5․5 կգ։ Ուրարտական դարաշրջանով թվագրվող արվեստի այս նմուշի հայտնաբերումը Սյունիքում ևս փաստում է այն մասին, որ Սյունիքը ներառնված է եղել Վանի թագավորության մեջ։ Իսկ երկրորդը հնգադեմ կուռքն է, որը թվագրվում է մ.թ.ա 2-րդ հազարամյակ։ Ըստ մասնագետների մի քանի վարկած կա, առաջին՝ արձանը վկայում է 5 աստվածությունները, որոնց մասին հիշատակում կա Եգիպտոսում և երկրորդ՝ հնգադեմ տոտեմը, խորհրդանշում է մարդկային հինգ քաղաքակրթությունները մեծ կործանումից հետո (12 հազար տարի առաջ): Հնգադեմ կուռքի պաշտամունքի հետքեր կան հնդկական, եգիպտական քաղաքակրթություններում:

Հասցե՝ քաղաք Գորիս, Մաշտոցի փող., 5 շենք

Վայոց Ձոր

«Թռչունների քարանձավ» և Նորավանք

Արենիի, նույն ինքը՝ «Թռչունների քարանձավը» Վայոց Ձորի զբոսաշրջային ամենապահանջված ուղղություններից մեկն է։ Չայցելել քարանձավ, կարելի է ասել, աննկատ անցնել հայկական ահռելի հարուստ ժառանգության կողքով։ Իսկ ինչո՞ւ այցելել, որովհետև․

2010 թվականին հնագիտական պեղումների ժամանակ քարանձավում հայտնաբերվել է 5500 տարվա ոտնաման, որն աշխարհի մինչ այժմ գտնված ամենահին կաշվե կոշիկն է։ Մեկ այլ պեղումների ընթացքում քարանձավից հայտնաբերվել են գինեգործությանը վերաբերող գտածոներ։ Ներկայումս այդ գինեգործական համալիրը համարվում է աշխարհում հնագույնը և թվագրվում է մ.թ.ա. 4-րդ հազարամյակին։ Կիրճով շարունակում ես ճանապարհը, և հայտնվում կարմիր ժայռերում վեր հառնված Նորավանքի առջև։ Այն հիմանդրվել է ավելի վաղ գոյություն ունեցած երկու եկեղեցիների տարածքում՝ 12-րդ դարում։ Շնորհիվ հարուստ քանդակագործության և բացառիկ խաչքարերի, մեծաքանակ և արժեքավոր վիմագրության՝ Նորավանք վանական համալիրը համարվում է մշակութային բացառիկ ժառանգություն: Այն հայոց միջնադարյան վանքերի մեջ եզակի է, որտեղ հայտնի են կառույցների մեկից ավելի ճարտարապետներ։ Ըստ ավանդազրույցի Մոմիկը՝ ճարտարապետ-քանդակագործը սիրահարվում է Սյունյաց իշխանի գեղեցիկ դստերը։ Եվ իշխանը համաձայնում է միայն մի պայմանով կնության տալ դստերը Մոմիկին: Նա պետք է սեղմ ժամկետներում կառուցեր մի հոյակերտ տաճար: Երբ Մոմիկը արդեն համարյա ավարտին էր հասցրել կառուցապատումը, իշխանի հրամանով, մի վարձկան, հրում է նրան վանքի գմբեթից: Նրան թաղում են հենց ընկած տեղում: Ի դեպ, նա ինքն էր նախօրոք կերտել իր մահարձան-խաչքարը:

Հասցե՝ Արենի գյուղ

Սելիմի քարավանատուն

14-րդ դարի Վարդենյաց լեռնանցքում (նախկինում ՝ Սելիմի լեռնանցք) տեղակայված քարավանատունը ծառայում էր Մետաքսի ճանապարհը հատող առևտրականների համար:

Հայտնի է, որ Մարկո Պոլոն անցել է այս տարածքով և նկարագրել է թե ինչպես էին հայերը ապրում դժվարանցանելի լեռների մեջ։ Ըստ ավանդազրույցի՝ քրդերի առաջնորդ Սուլեյմայի որդին սիրահարվում է Գեղարքունիքի մարզի գեղեցկուհիներից մեկին և շատ հաճախ է նրա հետ հանդիպման մեկնում: Մի անգամ՝ ձմռանը, երբ ճանապարհներն անանցանելի էին և արդեն մթնում էր, երիտասարդը, չանցնելով ճանապարհի նույնիսկ կեսը, կորցնում է իր ուղին, ձնաբուքի մեջ մոլորվում և մահանում է: Ասում են, որ քուրդ առաջնորդը այդ ճանապարհի մերձակայքում կառուցում է քարավանատուն, որպեսզի ճանապարհորդները կարողանան հանգստանալ այստեղ, և միայն հանգստանալուց հետո շարունակեն իրենց ուղին: Լեռնանցքն այդ ժամանակ ստանում է Սելիմի լեռնանցք անվանումը:

Հասցե՝ Եղեգնաձոր-Մարտունի ավտոճանապարհ

Ջերմուկի հանքային ջրերի ըմպելասրահ

Ջերմուկ ժամանելու առաջին կետը, որից պետք է սկսել կարծում եմ քաղաքի այցելուների համար գործող ըմպելասրահն է, որտեղ հանքային ջուրը մատակարարվում է տարբեր ծորակներով` ըստ ջրի ջերմաստիճանի, սակայն չփորձվես անկուշտի նման խմել, հետևանքները անդառնալի են, իսկ եթե հետաքրքրասեր ես, փորձիր ու կհասկանաս։ Հետաքրքիր մի բան եմ նկատել, այս ըմպելասրահը յուրաքանչյուր ջերմուկցու կյանքում մանկության տաք հուշերի հետ է ասոցացվում։ Շփվածս գրեթե բոլոր ջերմուկցիները պատմում էին, որ փոքր տարիքում ծակող ցրիտին գալիս էին ծորակներից բռնվում, տաքանում, որից հետո նոր շարունակում իրենց խաղերը: Գնալ Ջերմուկ, ու չբարձրանալ Ջերմուկի խորհրդանիշ եղնիկի մոտ, քեզ ոչ մի ջերմուկցի կյանքում չի ների։ Միայն խորհուրդ կտամ ուշ ժամի գնալ այնտեղ, ինչո՞ւ, որովհետև այստեղ առատ գեղատեսիլ վայրերը ամենուրեք ենք, իսկ գիշերը բացահայտում ես մի ուրիշ Ջերմուկ։ Լեգենդը հետևյալն է, որսորդը նետահարում է Եղնիկին, վիրավոր եղնիկը վերջին ուժերը հավաքած վազում է դեպի հանքային աղբյուրներ և նետվում ջուրը։ Հրաշք է տեղի ունենում՝ ջրից դուրս է գալիս բոլորովին առողջ եղնիկ։ Ջրի բուժիչ հատկությունների մասին ամբողջ աշխարհն է իմանում, իսկ եղնիկն էլ դառնում է Ջերմուկի խորհրդանիշը։

Հասցե՝ քաղաք Ջերմուկ

Սմբատաբերդը

Սմբատաբերդը Վայոց ձորի և ընդհանրապես Սյունիքի հին, անառիկ և խոշոր ամրոցներից է: Հավանական է, որ այն գոյություն ունեցած լինի նույնիսկ V դարից էլ առաջ։ Պահպանվել են պատմական տեղեկություններ V դ.-ում ամրոցի մոտ հայերի և պարսիկների միջև տեղի ունեցած արյունահեղ ճակատամարտի մասին։ Իսկ Օրբելյանների ժամանակ Սմբատաբերդն ավելի է ամրացվել։ Ստույգ հայտնի չէ այս ամրոցի իսկական անունը, ժողովուրդը ավանդաբար Սմբատաբերդ է կոչում, թերևս այն պատճառով, որ նրան մոտիկ Եղեգիս գյուղաքաղաքում թաղված է Օրբելյան թագակիր ասպետներից մեկը` Սմբատ թագավորը, որ գուցե և վերակառուցել է բերդը, բայց ավելի հավանական է, որ նա կոչվելիս լինի 10-րդ դարում ապրած Սյունյաց Սմբատ իշխանի անունով:

Հասցե՝ գյուղ Արտաբույնք

Շիրակ

Արփի լիճ

Այստեղ կարող ես տեսնել 670 տեսակների բարձրակարգ բույսեր, որոնցից 20-ը ներառված են Հայաստանի Կարմիր գրքում։ Իսկ թռչնատեսակները 190-նն են, որոնցից 45-ն է ընդգրկված Հայաստանի Կամիր գրքում, ի դեպ լճի տարածքը Birdlife Internatioanl միջազգային կազմակերպության կողմից ճանաչվել է որպես թռչունների կարևորագույն տարածք։ Ազգային պարկի տարածքում երբեմն հանդիպում են նաև այծյամի և գորշ արջի։

Անհնար է անտարբեր անցնել այդպիսի գեղեցկության կողքով։ Ըստ տեղաբնակների, եթե ցանկանում ես լճի ողջ գեղեցկությունը տեսնել, ապա պետք է սպասել երեկոյին։ Ժամանակը դանդաղ կանցնի, հեռվում, լճի վրա թռչող սև կետ կտեսնես։ Սև արագիլ։ Թռչնի այս տեսակը շատ հազվադեպ է հանդիպում, դրա համար լավ նայիր։

Հասցե՝ Աշոցքի սարահարթ

Երերույքի տաճար

Հնագույն Անի մայրաքաղաքից 5 կմ հեռու, Ախուրյանի կիրճի ձախ ափին, Շիրակի մարզի Անիպեմզա ավանի տարածքում է գտնվում 4-7-րդ դարերի կառույց համարվող Երերույքի տաճարը՝ կառուցված բաց նարնջագույն տուֆով։

Հասցե՝ գյուղ Անիպեմզա

ԹՈՒՄՈ Գյումրի

Գյումրու թատրոնի հին սպիտակ շենքը, որը նախկինում հայտնի էր որպես «Ժողովրդական տուն» գտնվում է Գյումրու կենտրոնական այգու սկզբնամասում: Այս 150 տարվա պատմություն ունեցող շենքը կառուցվել է Ալեքսանդրապոլցիների ներդրումներով: Ժամանակի ընթացքում այն ծառայել է որպես ժողովրդական տուն և եղել է համերգների, գրական երեկոների, բաց քննարկումների, պոեզիայի ժամի, թատերական ներկայացումների և այլ միջոցառումների անցկացման հիմնական վայր: 1912 թվականինօգոստոսի 4-ին առաջին անգամ Հայաստանում, հենց այստեղ է բեմադրվել է Անուշ օպերան և դրվել ազգային օպերային թատրոնի հիմքը։ Այսօր այն Թումոն անվճար կրթական փորձառություն է, որում պատանիներն իրենք են գծում իրենց կրթական ուղին: Շենքը, փայլուն կերպով գլուխ է բերել լիբանանցի հանրահայտ ճարտարապետ Բեռնար Խուրին։ Ի դեպ շենքի գեղեցիկ դիզայնը թույլ կտա ունենալ ինստագրամյան լուսանկարների օրիգինալ շարք։

Հասցե՝ քաղաք Գյումրի, Շչորսի փող., 1 շենք

Արագածոտն

Դաշտադեմի ամրոց

Ամրոցի կառուցման ժամանակը և կառուցողները ստույգ հայտնի չեն։ Ուսումնասիրությունների արդյունքում պարզ է դարձել, որ որ այն կառուցվել է ուրարտական բերդի պարիսպների վրա։ Հավանական է, որ նրա սկզբնական մասը կառուցված լինի 5-7-րդ դարերում, Կամսարականների կողմից։

Դաշտադեմի ամրոցի յուրօրինակությունը կայանում է նրանում, որ այն, ի տարբերություն հայկական բազմաթիվ ամրոցների, չի ապավինել բնական պաշտպանությանը: Այն չունի աշխարհագրական այնպիսի նպաստավոր պայմաններ՝ ձորեր, գետեր, ժայռեր, որոնք կապահովեին նրա պաշտմանությունը: Ամրոցի ապահովությունը դրված էր իր հզոր պարիսպների վրա: Եվ, չնայած սրան, այն համարվում էր պաշտպանական ամուր կառույց։

Հասցե՝ Դաշտադեմ գյուղ

Բյուրականի աստղադիտարան ևՕրգովի ռադիոօպտիկական աստղադիտակ

Մեզ համար միշտ հաճելի է մտածել, որ աստղագիոտթյունը որքան իրական, այդքան էլ անիրական և գեղեցիկ երևույթ է։ Կարծում եմ գոնե մեկ անգամ պետք է այցելել աստղադիտարան, և բացահայտել աստղագիտության մասին «սեփական թեորեմը»։ Այն պատուհան է դեպի տիեզերք, ուժի բացահայտում, գեղեցիկի ընկալում և երևակայության նոր սկիզբ։ Ի՞նչ պետք է իմանալ։ Այստեղ ապրել և աշխատել է հայ մեծ գիտնական Վիկտոր Համբարձումյանը։ Այստեղ է գտնվում Հարավ-Արևմտյան և Կենտրոնական Ասիայի տարածաշրջանային աստղագիտական կենտրոնը, որը համակարգում է աստղագիտության զարգացումը մեր հսկայական տարածաշրջանում։ Ոչ շատ հեռու Օրգով և Տեղեր գյուղերի միջև Օրգովի ռադիոօպտիկական աստղադիտակն է։ Այս զարմանահրաշ օբյեկտը տեղացիների համար ևս անհայտ է, քանի որ հեռու է հիմնական ճանապարհներից, որտեղից կարելի էր տեսնել: Այնուամենայնիվ, Հերունու հայելային ռադիոաստղադիտակը քեզ կտանի ֆանտաստ գրականության էջեր, և եթե ունեաս վառ երևակայություն ահռելի ափսեին նայելով կարող ես պատկերացնել ամենաանիրական ֆանտաստ-դրվագներ։

Երբ աստղադիտակը պատրաստ էր, այն համարվեց գյուտ և մտցվեց ԽՍՀՄ գյուտերի Գոսռեեստր՝ «Հերունու հայելային աստղադիտակ» անվամբ։ Դիտակին կից գտնվում է գիտահետազոտական ինստիտուտի շենքը և Հերունու անավարտ արևային էլեկտրակայանը, որը հետագայում անվանակոչվել է «Արև»։

Ամբերդ

Երբ կանգնես հզոր ամրոցի՝ Ամբերդի առջև, նրան կնմանեցնես հաղթանդամ ու չպարտվող ծերունու, ում միայն տարիքն է խեղճացնում։ Երբ քայլես դեպի ամրոցը։ Ալեհեր ու վիրավոր ծերունու ներկայությունը ավելի կզգաս։ Հիացմունքի բացականչություններ։ Որպես բերդ-ամրոց Ամբերդը հատկապես հայտնի էր հռոմեական ժամանակաշրջանում և Քրիստոսի ծնունդից հետո, երբ այն կառուցվել է` հետագայում ընդարձակվելով և պարբերաբար վերանորոգվելով։

Որոշ աղբյուրներ նշում են, որ դղյակը և պարսպի որոշ մասերը կառուցվել են 7-րդ դ., Կամսարականների օրոք։ Այն եղել է հայոց թագավորների ու իշխանների ամառային նստավայրը։

Կարելի է միայն ենթադրել, որ դղյակն ունեցել է հարուստ հարդարանք, պեղումների ժամանակ հայտնաբերված գտածոների վառ վկայությամբ։

Հայաստանի Գինու պատմության թանգարան

Հայաստանյան թանգարանների շարքին ավելացավ ևս մի անուն՝ Հայաստանի Գինու պատմության թանգարանը, որի հիմնական ցուցասրահը տեղակայված է 8 մետր խորությամբ ստորգետնյա բազալտե ապարների մակարդակում, որտեղ հանգամանալից ներկայացված են ինչպես hայկական բնաշխարհում գինու զարգացման ժամանակագրական փուլերը, այնպես էլ գինու կապը հայոց պատմության և մշակույթի տարբեր բնագավառների հետ։ Ծանոթացա՞ր, տպավորվա՞ծ ես, թանգարանը նաև ունի մի շարք այլ ծառայություններ՝ գինետուր, համտես, ընթրիք, այցելություն խաղողի այգիներ։

Հասցե՝ գյուղ Սասունիկ

Կայք՝ winemuseum.am

Լոռի

Ախթալա վանական համալիր

Հաջորդ կանգառը Ախթալա վանական համալիրն է։ Վանքի գեղեցկությունն ու բնական միջավայրն այնքան տպավորիչ են, որ կարող ես մի քանի ժամ ուղղակի կանգնած մնալ և հիանալ մշակութային գլուխգործոցով։ Կշրջես Ախթալայի վանական համալիրի տարածքում, այն իսկապես կատարելություն է՝ ահռելի չափսերի որմնանկարներ, որոնք խոսում են մեր նախնիների մտավոր հարստության մասին։ Ըստ տեղաբնակների պատմությունների՝ որմնանկարների վառ գույները պատարագից շեղում էին այցելուներին, և քահանան զայրացած հրամայել է կրով պատել դրանք։ Ի դեպ, Ֆրանսիացի հնագետ Ժակ դը Մորգանը 17-րդ դարում Ախթալայում հայտնաբերել է քարարկղային դամբարաններ` կավե, բրոնզե և երկաթե գտածոներով։ Մորգանի հայտնաբերած դամբարաններից մեկն էլ, այն յուրատեսակ դամբարանային նմուշներից էր, որտեղ մարդիկ թաղված էին նստած դիրքով: Ախթալայի վանական հուշարձանախումբը ոչ միայն հայկականի, վրացականի ու բյուզանդականի ներդաշնակ միահյուսումն էր, այլ նաև հավասարակշռում էր տարածաշրջանի մշակույթն ու քաղաքական կյանքը։ Չմոռանանք, որ 20-րդ դարի հայ նշանավոր ռեժիսոր Սերգեյ Փարաջանովը «Նռան գույնը» կինոնկարի հատվածներ նկարահանել է Ախթալայի վանքում։

Հասցե՝ Ախթալա քաղաք

Հաղպատի և Սանահինի վանական համալիրներ

Սարահարթը, որի վրա սփռված է հայկական ամենախոշոր վանական համալիրներից Հաղպատը, եզերված է անտառապատ գագաթներով ու գետակներով հարուստ կիրճերով: Հաղպատի վանքի կառուցումն, իր ճարտարապետական հուշարձաններով, սկսվել և ավարտվել է X -XIII դարերում, գրեթե նույն ժամանակահատվածում (10 տարի ուշ), երբ Սանահինի վանական համալիրն է կառուցվել (վանքերը միմյանցից գտնվում են 13 կմ հեռավորթյան վրա): Այս երկու համալիրները բախտակից են եղել պատմական բազմաթիվ դեպքերի ընթացքում: Միջնադարյան ճարտարապետության այս երկու գոհարները պետք է տեսնել միաժամանակ, որովհետև դրանք լրացնում են մեկը մյուսին և ոչ մի դեպքում չեն կրկնվում։ Հաղպատի կառուցման վերաբերյալ մի հետաքրքիր ավանդապատում կա: Վարպետը գալիս է Սանահին և սկսում աշխատել հարազատ որդու հետ: Աշխատանքի ժամանակ հոր, որդու և մի ենթավարպետի միջև վեճ է ծագում: Որդին գժտվում է՝ թողնելով շինարարությունը, հեռանում է: Մի ուրիշ իշխան հրավիրում է նրան իր համար վանք կառուցելու: Որդին ընդունում է հրավերը: Երբ նոր վանքի պատերը բարձրանում են, Սանահինից նկատում են, որ դիմացը ինչ որ կառույց է բարձրանում: Բանվորներն այդ մասին հայտնում են իրենց վարպետին: Կիրակի օրը, երբ բոլորը հանգստանում էին, վարպետ հայրը գալիս է որդու մոտ, մոտենում կիսակառույց վանքի պատերին և երկար զննում: Վերջապես հայր վարպետը` ոտքը դնելով վանքի պատերից մեկին, ասում է. «Հա՛խ պատ» (այսինքն՝ իսկական ամուր պատ է): Այս ասելով վարպետը փաթաթվում է որդուն, համբուրում է նրան և հայր ու որդի հաշտվում են: Այդ օրվանից վանքի անունը մնում է ՀԱՂՊԱՏ: Մեկ տարի տևած գործընթացից հետո` Հաղպատի վանական համալիրը 1996 թվականին ընդգրկվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում, որը 2000 թ.-ին ընդլայնվեց՝ ներառելով նաև Սանահինի վանքը:

19-րդ դարի հեղինակներից մեկը մի հետաքրքիր տեղեկություն է տալիս Սանահինի հիմնադրման ժամանակաշրջանի վերաբերյալ: Նա գրում է, որ ըստ ավանդության վանքի եկեղեցիներից մեկը հիմնադրվել է 4-րդ դարում, նույնիսկ պահպանվել են այդ կառույցի ավերակները: Սա նշանակում է, որ Սանահինը կարող է ավելի հին լինել և ունենալ ոչ թե 1100 տարվա, այլ 1700 տարվա պատմություն: Թեև սա ոչ մի գիտական հիմնավորում չունի: Վանական համալիրը Սանահին անունը ստացել է Հաղպատի վանքի կառուցումից հետո, երբ Սանահինից նայել են Հաղպատին ու ասել՝ սա նրանից ավելի հին է. Ս Ա Ն Ա Հ Ի Ն:

Արարատ

Խոսրովի անտառ արգելոց

Քեզ սպասվում է Ֆանտաստիկ և գեղեցիկ ուղևորություն, որը մայրաքաղաք Երևանից այնքան էլ հեռու չէ։ Ազատի ջրամբարի տարածքը շատ գեղեցիկ է շնորհիվ ջրում ստացած լեռային արտացոլանքի։ Տարածքի կրակոտ ու կարմիր ժայռերը հայտնվում են ոչ մի տեղից: Փորձիր առանց աչք թարթելու ըմբոշխնել ոչ երկրային տեսարանը։ Մարդուն միայն սարերն են կարողանում տեղափոխել գիտակցության այլ մակարադակ, այստեղ քեզ կզգաս ուրիշ մոլորակում։ Այստեղից կարող ես ճանապարհը շարունակել դեպի Խոսրովի անտառ արգելոց։ Այն ի սկզբանե Հայոց արքա Խոսրով Բ Կոտակի կողմից 4-րդ դարում հիմնադրված որսատեղ էր։ Հետագայում՝ 1958 թվականին ձևավորվում է որպես Խոսրովի արգելոց: Հավուց Թառ, Կաքավաբերդ, հավատացնում եմ այստեղ շատ բան կա տեսնելու։

«Խոսրովի անտառ» պետական արգելոցի տարածքում գտնվում են 4 ջրվեժներ, որոնցից 2-ին ժողովուրդն անվանում է հին հեթանոսական աստվածների անուններով՝ Վահագնի և Աստղիկի։ Ավանդության համաձայն՝ Աստղիկ դիցուհին ամեն գիշեր լողանում էր գետում։ Սիրահարված երիտասարդները հավաքվում էին մոտակա բարձունքին, որպեսզի տեսնեին աստվածուհուն։ Սակայն Աստղիկն աննկատ մնալու համար դաշտը պատում էր մշուշով, որի պատճառով էլ երկիրը կոչվել է Մուշ, դաշտը՝ Մշո դաշտ։

Հին Հայաստանում Աստղիկի և Վահագնի սերը սուրբ է համարվել. մարդիկ կարծել են, թե նրանց հանդիպումից է, որ անձրև է տեղում երկրի վրա, բերք ու բարիք ստեղծվում:

Խոր Վիրապ

Վանքի անվանումը բառացիորեն նշանակում է «խորը զնդան»: Ամենայն հայոց առաջին կաթողիկոս Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչը այստեղ 13 տարի բանտարկվեց քրիստոնեության քարոզչության համար` հայ հեթանոս թագավոր Տրդատ III- ի հրամանով: Երբ թագավորը հիվանդացավ, նրա քույրը երազում տեսավ մի հրեշտակ, ով ասաց, որ Տրդատը կփրկվի միայն Գրիգոր Լուսավորչի ազատագրումից հետո: Այսպիսով արքան ազատ արձակեց Գրիգոր Լուսավորչին, իսկ վերջինս բժշկեց թագավորին: Լուսավորիչը Խոր վիրապից դուրս գալուց հետո, ստանալով արքայի աջակցությունը, քրիստոնեությունը դարձնում է պետական կրոն։ Խոր Վիրապը կարևոր պատմական նշանակություն ունի Հայաստանի համար: Այսօր զբոսաշրջիկները հնարավորություն ունեն իջնել ստորգետնյա զնդան, որը գտնվում է Սուրբ Գրիգոր Լուսավորչի մատուռի ներսում: Վանքի տարածքից բացվում է Արարատ լեռան շքեղ տեսարան, կարող ես վայելել գեղեցկությունը։

Մինչև XVIII դ. Խոր Վիրապը եղել է նաև գրչության կենտրոն: Այստեղ ընդօրինակված շատ ձեռագրեր այսօր պահվում են Երևանի Մեսրոպ Մաշտոցի անվան Մատենադարանում:

Հասցե՝ Լուսառատ գյուղ

Կոտայք

Գառնի, Գեղարդ, Քարերի Սիմֆոնիա

Տեղափովում ենք Հելլենիստական շրջան, Գառնու տաճարը այս շրաջնի ճարտարապետությանը բնորոշ պերիպտեր (պերիպտեր՝ չորս կողմից սյունաշարով եզերված աղոթասրահ) տիպի միակ կառույցն է, որը պահպանվել է Հայաստանի տարածքում: Ենթադրվում է, որ տաճարը նվիրված է եղել արևի աստված Արեգ(Հելիոս)-Միհրին(Միտրա)։ Համալիրը ներառել է հռոմեական բաղնիք, արքունական ամառանոց և 7-րդ դարի եկեղեցի: Բաղնիքի խճանկարով հատակը պահպանվել է․ այն կազմված է 15 գույնի բնական քարերից։ 2011 թ․ Գառնու պատմամշակութային համալիրն արժանացել է ՅՈւՆԵՍԿՕ մրցանակին։ Մինչ Գառնի հասնելը անպայման կանգ առեք Չարենցի կամարի մոտ։ Այն գտնվում է ճանապարհի աջ կողմում։ Չարենցի կամարից գեղեցիկ տեսարաններ են բացվում դեպի Արարատյան դաշտ,այստեղ անպայման պետք է լուսանկարվել։ Եվ իհարկե ճանապարհորդվում ենք դեպի Քարերի սիմֆոնիա, Գառնու ձորում զարմանահրաշ տպավորություն են թողնում հրաբխային լավայի հետևանքով բազմանկյուն ձևեր ստացած բազալտե սյուները: Այս երկրաբանական յուրօրինակ հուշարձանը, շնորհիվ իր ապշեցուցիչ համաչափության, ստացել է «Բազալտե երգեհոն» անունը: Եթե ճանապարհորդում ես այս կետերով ապա, անպայման ավելացրու ևս մեկը՝ ժայռափոր Գեղարդի վանքը։ 4-րդ դարի այս գլուխգործոցը գտնվում է մի բացառիկ գեղատեսիլ վայրում՝ շրջապատված ժայռոտ լեռներով, խիտ անտառներով և աղբյուրներով։

Բջնի ամրոց-բերդ

Միջնադարյան ամրոցաշինության նշանավոր կառույցներից մեկը՝ Բջնիի ամրոց-բերդն է: Ենթադրվում է, որ այստեղ պահպանված են Բջնիի վանքում գրված բազմաթիվ ձեռագրեր, XII-XVII դարերի պատճենված հայերեն ձեռագրեր: Բջնին եղել է միջնադարում հայ գեղարվեստի կարևորագույն կենտրոններից մեկը:
Ասում են, որ ստորգետնյա երթուղին կապում է բերդը և Բջնու վանքը, որի միջոցով չորս անիվներով սայլերով սնունդ և խմիչք էր տեղափոխվում պաշարված քաղաքի բնակիչներին: Պեղումների ընթացքում հայտնաբերվել է ստորգետնյա անցման մի մասը, բայց ճանապարհի առկայությունը մասնագետների շրջանում կասկած է հարուցում: Նրանք հակված են հավատալ, որ ստորգետնյա ճանապարհի մասին պատմությունները պարզապես առասպել են, որոնք ստեղծվել են Բջնու ամրոցի պաշտպանների կողմից՝ իրենց շահերը պաշտպանելու համար:

Հասցե՝ Բջնի գյուղ

Գեղարքունիք

Սևանա լիճ, Նորատուս

Հայացքի առաջ բացվող բնության պատկերով կարելի է անվերջ հիանալ։ Սևանա լիճը կարող է լինել սիրալիր և նուրբ, հանգիստ և մեղմ, ըմբոստ և անհնազանդ։ Ժամերով կարելի է հետևել փոփոխվող տրամադրությանը, ալիքների շշուկին և ճայերի ձայնին։ Ճանապարհորդությունը, որի մասին կիսվելու եմ Սևանա լճի մասին չէ, այլ Գեղարքունիքի մարզի մի շարք վայրերի, որոնք իրական բացահայտում կարող են լինել յուրաքանչյուրիս համար։ Նորատուսը միջնադարում երբեմն անվանվել է գյուղաքաղաք։ Խաչքարերի ամենամեծ համալիրն է։ Նորատուսի վերաբերյալ հյուսված ավանդազրույցներից մեկը նկարագրում է օսմանյան թուրքերի ներխուժումը Գեղարքունիք և նրանց կռիվը Գեղամ իշխանի դեմ։ Ունենալով շատ քիչ զինվորներ` վերջինս իր մարդկանց հրամայում է զինվորական համազգեստ հագցնել խաչքարերին, և թշնամու համար ստեղծել խաբկանք` հեռվից թողնելով մեծաքանակ և ուժեղ բանակի տպավորություն։ Թուրքերը սարսափահար փախուստի են դիմում, իսկ Գեղամն իր խմբով հարձակվում և պարտության է մատնում թշնամուն։ Դամբարանի տարածքում կա մի փոքրիկ մատուռ, որի օգնությամբ, մեկ այլ ավանդության համաձայն, փրկվել է մի ամբողջ գյուղ։ Մոնղոլ-թաթարները պայմանավորվել էին գյուղի ավագանու հետ, որ կխնայեն բոլոր այն մարդկանց կյանքը, ովքեր կտեղավորվեն ժամատան ներսում։ Քանի որ մատուռն ուներ գաղտնի ելք, բոլոր բնակիչներին հաջողվեց փախչել։ Մոնղոլ-թաթարական բանակի գլխավոր հրամանատարը, մտնելով մատուռ՝ ապշահար է լինում. նա տեսնում է միայն աղոթող ավագանուն։ Ավագանին բացատրում է, որ ամբոխը վերածվել է աղավնիների ու չվել երկինք։

Հայրավանք վանական համալիր

Հայրավանքը հայկական ճարտարապետության եզակի օրինակներից է. բոլոր խորանների ներքին կլորությունը դրսից հիանալի երևում է:

Հայրավանք վանական համալիրը գտնվում է Գեղարքունիքի մարզի Հայրավանք գյուղում: Այն տեղակայված է Սևանա լճի ափին՝ ժայռեղեն հրվանդանի վրա։ Ուսումնասիրություների արդյունքում եկեղեցու տարածքում հայտնաբերվել են բնակարաններ և բնակատեղի,կավե կուռք,բազմազան անոթներ և այլ իրեր: Հայրավանք վանական համալիրը ներկայացնում է տարբեր տարիներին կառուցված եկեղեցի և մատուռներ՝ կառուցված տարբեր ժամանակներում։ Հուշարձանը շրջապատված է բազմաթիվ խաչքարերով և շիրմաքարերով: Ներթափանցող լույսը վանքի նեղ պատուհաններից լուսավորում է կառույցը ներսից՝ դարձնելով այն առանձնահատուկ:

Հասցե՝ Հայրավանք գյուղ

Արմավիր

Մայր աթոռ Սուրբ Էջմիածին

Մայր Աթոռ սուրբ Էջմիածինը կառուցվել է չորրորդ դարի սկզբին՝ 301-303 թվականներին՝ քրիստոնեությունը որպես պետական կրոն ընդունելուց հետո, Գրիգոր Լուսավորչի կարգադրությամբ։ Կառուցվել է նախապես գոյություն ունեցող տաճարի տեղում՝ խորհրդանշելով հեթանոսությունից քրիստոնեության անցումը։

Ըստ Ագաթանգեղոսի Հայոց պատմության՝ գիշերային մենության մեջ, մտորումներով տարված Լուսավորիչը մի հիասքանչ տեսիլք տեսավ. Աստծու միածին որդին իջավ երկնքից և ոսկե մուրճով հարվածեց գետնին՝ ցույց տալով այն վայրը, ուր պետք է կառուցվեր Էջմիածնի Սուրբ Տաճարը։ Այստեղից էլ առաջացել է «Էջմիածին» անվանումը, այսինքն` էջ (գրաբար)՝ իջավ Միածինը: Մայր Աթող սուրբ Էջմիածինը հենված է հոսող ջրերի վրա, որոնց քարերի դասավորվածությունը թույլ է տալիս երկրաշարժի դեպքում ճոճել կառույցը և խուսափել փլուզումից։ Հենց այդ ջրերից է օգտվում տաճարի ներսի՝ հրաշագործ համարվող ջրհորը։

Ջուրը, ըստ ավանդազրույցի, ունի հրաշագործ հատկություններ: Ջրհորի խորությունը մոտ 7 մետր է: Հետաքրքրական է, որ ջրհորի մեջ ջուրը միշտ նույն մակարդակի վրա է, անկախ տարվա եղանակից։

Հասցե՝ քաղաք Էջմիածին

Մեծամորի թանգարան

Իմ բոլոր հյուրերին անպայման ուղեկցում են Մեծամորի թանգարան, ինչո՞ւ որովհետև այստեղ հնարավոր է տեսնել ահռելի նախաքրիստոնեական ժամանակշրջանի պատմական հետքեր, ինչը կապշեցնի քեզ։ Ծիսակատարություններ, բաղնիքներ, արտադրություն, մի շարք երևույթներ, որոնք իսկապես կտպավորեն քեզ։ Ի դեպ, հողային հատվածում զգույշ քայլիր, այստեղ ամեն մի փոքրիկ կտորն իր մեջ ահռելի պատմություն է կրում։ Հասանք իմ ամենասիրելի հատվածին․ Թանգարանի նկուղային հարկի ոսկյա իրերի մշտական ցուցադրությանը։ Այստեղ կարող ես տեսնել, թե ինչ նրբաճաշակ են եղել նախնիները, ասում են, մինչ օրս մասնագետները չեն կարողանում բացահայտել այս իրերի պատրաստման տեխնիկան։ Հետաքրիր է չէ՞։

Հասցե՝ Տարոնիկ գյուղ

Տավուշ

Լաստիվեր

Լաստիվերն առօրյա խնդիրներից խուսափելու և բնությանը մոտ գտնվելու համար հիանալի վայր է: Այնտեղ դու կարող ես տեսնել քարանձավներ, որտեղ ժամանակին ճգնավորներ են ապրել: Խիտ անտառներով շրջապատված, ծառերի վրա կառուցված յուրօրինակ գեղեցիկ խրճիթներ ու տնակներ, որտեղ նաև կարող ես գիշերել։ Իսկ տավուշյան բնության կաղոքով անհնարին է անդարբեր անցնել, դրա համար առաջարկում ե նաև այցելել Yell Extreme park, որտեղ քեզ սպասում է քո բաժին արկածը բնության գրկում։

Բերդավանի կամ Ղալինջաքարի բերդ

Այնուհետև, մեր ճանապարհը կշարունակենք միջնադարյան ամենատպավորիչ հայկական բերդերից Բերդավանի կամ Ղալինջաքարի բերդ, որը մեր օրերում մեզ է ներկայանում հրաշալի ու տպավորիչ տեսքով:

Բերդավան կարելի է գնալ Կողբից հյուսիս-արևմուտք շարժվելով: Ամրոցը գտնվում է բլրի վրա, Ադրբեջանի սահմանից ոչ հեռու: Այստեղ կա հին խաչքարերի մեծ հավաքածու: Բերդավանի մոտ է գտնվում միջնադարյան Գալինջաքար (Ղալինջաքար) ամրոցը: Գրավոր աղբյուրներում Ղալինջաքար ամրոցն առաջին անգամ հիշատակվում է 1123 թվականին: Հավանական է, որ ուշ միջնադարում ենթարկվել է նորոգության: 1983 թ. ամրոցի տարածքը մաքրվել և բարեկարգվել է, քանդվել և վերաշարվել են պարսպապատերի և աշտարակների վերին հատվածները, վերականգնվել է հյուսիսարևելյան երկու աշտարակը:

Պատմում են, որ Աշոտ Երկաթ Բագրատունի թագավորը իր երթերից մեկի ժամանակ մի քանի օր կանգ է առել Բերդ ամրոցում։

Հասցե՝ Բերդավան գյուղ

Գոշ լիճ

Հայկական եկեղեցիների մեծամասնության նման Գոշավանքը կառուցված է բարձունքի վրա։ Դեպի եկեղեցի բարձրանալիս անհնար է չհիանալ Տավուշի մարզի շռայլ բնությամբ։

Վանքը հիմնադրվել է միջնադարի նշանավոր հոգևոր գիտնական, առակագիր և իրավագետ Մխիթար Գոշը։ Այս վայրը միջնադարի հոգևոր մշակույթի և գրչության հայտնի կենտրոններից էր: Այստեղ գործող վարդապետարանում ուսուցանել են իրավագիտություն ու պատմագիտություն, փիլիսոփայություն, ինչպես նաև արվեստներ (ճարտասանություն, մանրանկարչություն, երաժշտություն, գրչարվեստ): Գնում ենք Գոշ լիճ, այն տեղակայված է Դիլիջանի արգելոցի սրտում: Բնության այս հրաշալիքը, անտառի մեջ ծվարած գանձը սիրված վայր է դարձրել ինչպես զբոսաշրջիկների, այնպես էլ տեղացիների համար։ Այստեղ հաճախ գալիս են քաղաքային եռուզեռից հանգստանալու համար: Գոշ լճի բնությունը հատկապես հիասքանչ է վաղ աշնանը, երբ ծառերը գունավորվել են և արտացոլվում են լճի հայելու մեջ։ Ի դեպ, այստեղ պետք է հասնել կամ քայլարշավային տարբերակով կամ ամենագնացներով, քանի որ ճանապարհը սովորական մեքենաների համար անանցանելի է։

Հոդվածը պատրաստվել է 34travel-ի համար

Գլխավոր լուսանկար՝ DroDrone-ի

Բացահայտենք Հայաստան Տեսնելիք անելիք