«Արի խոխա»․ Երբ արշավում են երեխաները
Խորհրդային տարիներին մանկական լեռնային տուրիզմը բավականին լիարժեք սպորտ էր։ Գործում էին մանկական զբոսաշրջային ակումբներ, ամեն ամառ հատուկ պատրաստված հրահանգիչներով երեխաները մեկնում էին արշավի։
Այժմ մանկական լեռնային զբոսաշրջությունը հիմնված է հիմնականում արշավային ակումբների և ծնողների ոգևորության վրա։ Նման մի հիանալի գաղափար էլ իրականություն դարձավ 2020 թվականին։ Երբ «ԱՐԻ» արշավային ակումբի արշավներից մեկին միացել էին երկու մայր իրենց երեխաների հետ։
Աստղիկը չէր էլ կարող երևակայել, որ «ԱՐԻ խոխա» նախագիծը մեծ և պահանջված կդառնա։ Առաջին արշավին երեխաները Պարզ լճից դեպի Գոշավանք են քայլել, ճանապարհին այցելելով «Կովկասյան ազնվացեղ եղջերուների բազմացման կենտրոն»։ Այս տարիների ընթացքում ակումբը հասցրել է իրականացնել 88 արշավ 6-ից 14 տարեկանների համար, շուրջ 30-ը՝ 3-6 տարեկանների համար։ Ավելի քան 120 արշավ 2000-ից ավել երեխաների համար։
-Ցանկանում եմ երեխաներին փոխանցել աշխարհը ճանաչելու միանգամայն զարմանալի ձև՝ դժվարությունները հաղթահարելու միջոցով՝ ուսապարկն էլ ուսերին,- պատմում է «ԱՐԻ» արշավային ակումբի հիմնադիր Աստղիկ Հարությունյանը:
Բնության մեջ՝ բնական միջավայրում
Երեխաները բնության մեջ բնական միջավայրում են։ Չարաճճիությունը, անկարգությունը, անգամ վերելքներից հետո վազքով իջնելը բնության մեջ միաձուլված են։ Հայաստանի գեղեցկության բացահայտումն են այդպես արտահայտում։ Շատ գեղեցիկ պահ է, հոգիս լիանում է, երբ, օրինակ՝ 9 կամ 13 տարեկան հայ տղան ասում է․«Արա՜, էս ի՞նչ սիրուն է» կամ «Նկարեմ, տանը ցույց տամ»։
Ուղղությունների ընտրություն
Ուղղությունները ընտրում եմ ըստ սեզոնի, ինչպես երեխաների, այնպես էլ մեծերի համար։ Ընտրվում են ըստ բարդության, ուղղություններ կան, որոնց գերագնահատում եմ կամ թերագնահատում եմ։ Ուղղություններ էր էլ կան՝ անցել եմ մեծերի հետ, բայց երեխաների համար բարդ է կամ հակառակը՝ շատ հանգիստ ու թեթև է անցնում։
Շատ են հոգնում
Երեխաներ կան ավտոմեքենայից իջնում են և հոգնած են։ Երեխաներ ունենք, ովքեր ֆիզիկապես են թույլ, քանի որ քաղաքային միջավայրում ամեն ինչ հարմարեցված է իրենց, բայց ժամանակի ընթացքում փոխվում են։ Արշավի ընթացքում խնդրում ենք «հոգնել» բառը չասոցացնել բացասական երևույթի հետ, այլ՝ հակառակը։ Չէ՞ որ, արշավի վերջում նստելու ենք, վայելելու կամ հիշողություն ենք կուտակելու։
Շատ բարդ վերելքների ժամանակ էլ, երբ իսկապես շատ են հոգնել, բառը փոխում ենք այլ գեղեցիկ բառով․ «Վախ, էս ի՞նչ սիրուն ա»։ Նման մոտեցումը թույլ է տալիս հոգնածությունը փոխարինել լավ հոգեվիճակով, և իհարկե բառի իմաստը փոխվում է նրանց մտածողության մեջ։
Ինչո՞ւ արշավել վաղ տարիքից
Բոլորիս բնությունն է, լինել բնության մեջ։ Այս ժամանակաշրջանի երեխաները շատ քաղաքային են, եթե նախկինում գյուղի հետ կապ կար, ապա այսօր այդ կապը բացակայում է։ Երեխաները շատ զբաղված են որակյալ խմբակներով։ Բնության մեջ գտնվելով հանգստանում են, «հոգնելով», բայց հանգստանում։
Ծնողների էվոլուցիա
Սկզբում ոչ թե վստահում էին «ԱՐԻ խոխա»-ին , այլև՝ Աստղիկ մարդուն, անձով էր պայմանավորված։ Ժամանակի ընթացքում, երբ թիմը սկսեց համալրվել՝ անձից անցում եղավ։
Շատ ծնողների համար դժվար է, խոստովանում են, որ անհանգստանում են, նրանցից որոշներն էլ փորձում են թաքցնել մտահոգությունը, բայց խոսքի ընթացքում զգում ես։ Հավատացնում եմ, երեխաները իսկապես հեռու չեն գնում, նրանք վայելում են բնությունը։
Մեծ նախագիծ
Գարնանը, Վրաստանի հետ մեծ նախագիծ ունենք։ Լոռիում, վրացի արշավական խոխեքի հետ։ Այնպես ենք արել, որ երկու արշավային խմբերն էլ հավասարաչափ հեռավորություն հատեն։ Ծրագիրը նախատեսում ենք իրականացնել գարնանային արձակուրդի օրերին, այն կտևի 2-3 օր։
Արշավներ աուտիզմի սպեկտրի խանգարումներ ունեցող երեխաների համար
Ապրիլ ամսից աուտիզմի սպեկտրի խանգարումներ ունեցող երեխաները նույնպես կկարողանան արշավել։ Սա պիլոտային ծրագիր է, արշավները կլինեն առանձին, որտեղ ներգրաված կլինեն մասնագետներ։ Նախկինում արդեն նման խանգարումներ ունեցող երեխաները մեզ հետ արշավել են, գաղափարն էլ այդտեղից է եկել՝ «Արշավ թերապիա բնության մեջ»։ Ու այն թերապիանները որոնք արվում են շենքում, կարող են անել բնության գրկում։
Դեռահասներ
Ցանկանում եմ դեռահասներին առանձնացնել և ստեղծել առանձին խումբ։ Երբ խմբի մեծ մասը մինչև տաս տարեկան է՝ դեռահասները ձանձրանում են։ Իհարկե, արշավի ընթացքում համագործակցում են, երբեմն չեն շփվում, բայց շատ հաճախ միմյանց օգնում են։ Ճկուն կլինի տարիքային անջատումը, քանի որ շատ հաճախ մեկ ընտանիքից երկու երեխա են մասնակցում արշավին, փոքրը՝ ավագ եղբոր կամ քրոջ հետ։
Արշավին սովորում են
Ինքնադրսևորում են սովորում, ինչը շատ կարևորում եմ։ Ցավոք, հայկական ընտանիքներում կամ շատ են սանձում երեխային, կամ բացարձակ չեն սանձում։
Շատ սանձելու պարագայում երեխան չի դրսևորվում, եթե մի բան է ուզում չի ասում, կանգնում և նայում է։ Հաճախ եմ ասում․-Ցանկությունդ բարձրաձայնի՛ր։
Արտահայտվել ենք սովորեցնում, մտքի եկածը կարողանալ անկաշկանդ բարձրաձայնել։ Միջանձնային հարաբերություններ են սովորում։ Մի բան է, որը կյանքի ողջ ընթացքում պետք է գալիս, ապագան կառուցելու հիմնաքարերից է։
Ինքս ինչ եմ սովորում
Անսահման սիրել։ Համբերություն, ծով համբերություն։ Չգիտեմ, ես եմ շատ բան տալիս, թե՞ նրանք ինձ։ Երեխաների հետ մեծանում եմ, իմաստնանում, ծառայել եմ սովորել։ Սխալ չհասկանաք, մանիպուլյացիաներին չենք տրվում և ուսապարկեր չենք տանում։ Գրկում ենք, էներգիա տալիս։ Գիտե՞ք, արշավի ընթացքում բոլորը քոնն են, ցանկանում ես բոլորին օգնել։
Շատ գնալ բնություն
Միշտ մաղթում եմ, հնարավորության դեպքում շատ գնալ բնություն։ Ուզում եմ, որ արշավները ժամանց չդիտարկվեն, որովհետև այն կենսակերպ է։ Մտածողություն է փոխում, ճանաչողության, բացահայտման է բերում։ Սա հայապահպան գործ է, միայն արշավ չէ։ Ցանկանում եմ, որ երեխաները իրոք ճանաչեն Հայաստանը, որովհետև անսահման սիրուն է, անսահման հեքիաթային է այս երկիրը։
«Արի» արշավ
Ամեն կիրակի մեծերի արշավ ունենք։ Նրանցից շատերը նոր են բացահայտում Հայաստանը ու իրենց դեպքում էլ արժևորումը բացահայտման ավելի քաղցր է, ինչպես նաև բացահայտնման ուրախությունն էլ է այլ։
Լուսանկարները՝ Աստղիկ Հարությունյանի և «ԱՐԻ խոխա» արշավային խմբի
Leave a Reply